بذر مرزنجوش

بذر مرزنجوش یکی از انواع بذر گیاهان دارویی معطر و خوش بو است. خوش بو و معطر بودن یک گیاه همزمان با خواص دارویی و درمانی آن می‌تواند آن را تبدیل به یک گیاه خاص و البته پرطرفدار نماید. مرزنجوش نیز جزء این دسته است. گیاهی که مزه آن شباهت‌های زیادی به طعم لیمو داشته و از آن در قدیم برای معطر کردن خانه‌ها نیز استفاده می‌شده است. هر چند در حال حاضر در اکثر نقاط کره زمین شاهد رویش و کشت این بذر هستیم، اما زادگاه اصلی آن در سواحل مدیترانه می‌باشد. صخره‌های آهکی، دامنه کوهستان‌ها، سواحل دریاها در ایران و ترکیه و تایوان مناطق بسیار خوبی برای رشد بذر مرزنجوش هستند. در ایران در نواحی شمال غربی، گیلان، مازندران، آذربایجان و کردستان شاهد روی این گیاه هستیم. کاربرد اصلی آن نیز در خواص درمانی و استفاده برای ساخت اسانس عطر می‌باشد.

مرزنجوش با نام‌های دیگری نیز شناخته می‌شود. این بذر به صورت چند ساله کشت شده و مرزنگوش، ریحان سلیمان، توکلیجه نام‌های دیگر آن می‌باشند. بذر مرزنجوش در زبان لاتین با عنوان Marjoram نامیده می‌شود. از مشخصات گیاه این بذر نیز می‌توان به ارتفاع ساقه‌های 30 تا 100 سانتی‌متری آن اشاره نمود. ساقه‌های آن به رنگ متمایل به قرمز هستند و رنگ برگ‌های آن نیز سبز و خاکستری است. میوه‌های فندقی و قهوه‌ای شکل آن نیز نشانه اصلی شناخت گیاه این بذر می‌باشد. در ادامه بیشتر با خواص درمانی و دارویی مرزنجوش آشنا شده و البته مراحل روش‌های کاشت این بذر را با هم مرور خواهیم نمود. کشات این بذر نیز مانند بسیاری از انواع بذر گیاهان دارویی خیلی پیچیده نبوده و با کمی صبر به راحتی می‌توان این گیاه مفید را در خانه کشت کرد.

خواص دارویی

خواص دارویی و درمانی متعددی برای بذر مرزنجوش می‌توان بر شمرد. استفاده از گیاه مرزنجوش برای درمان بی‌خوابی، ناراحتی‌های تنفسی، آرامش اعصاب، دردهای رماتیسمی، التیام زخم‌ها، درمان تشنج، تقویت معده و قلب می‌باشد. علاوه بر این بادشکنی، اشتهاآوری، آرام‌کننده و قاعده آور بودن نیز از سایر ویژگی‌ها و خواص درمانی مرزنجوش می‌باشند. در ترکیبات گیاه آن مواد نیروزایی نیز وجود دارد که از آن به عنوان یک داروی نیرو دهنده نیز استفاده می‌شود.

مراحل کاشت بذر مرزنجوش

کاشت هر بذری مخصوصا انواع بذر گیاهان دارویی دارای مراحل خاص خود می‌باشد. البته در کلیت این مراحل شبیه به هم هستند اما در جزئیات نکاتی برای کشت هر بذر وجود دارد که بایستی آنها را بدانید و در هنگام کاشت رعایت نمایید. البته کشت مرزنجوش خیلی نیاز به تمهیدات ویژه‌ای نداشته و با یک اصول کلی می‌توان این بذر را در خانه و یا مزرعه پرورش داد. دو روش متقسم و غیرمستقیم روش‌های کشت آن بوده که روش مستقیم برای فضای آزاد در فصل بهار مورداستفاده قرار می‌گیرد و روش غیرمستقیم نیز مناسب برای فصل پاییز و در گلخانه‌ها و خانه‌ها کاربرد دارد. در ادامه مراحل هر دو این روش‌ها را گام‌به‌گام با هم مرور می‌کنیم.

روش کاشت مستقیم

• فراهم سازی بستر مناسب برای کاشت بذرها

قدم اول نه فقط برای کشت بذر مرزنجوش بلکه برای هر بذر دیگری فراهم سازی بستر مناسب برای کشت آنها می‌باشد. برای این بابت بایستی خاک مناسب برای کشت هر بذر را بشناسیم. ترکیب خاک مزرعه با کود دامی پوسیده شرایط لازم برای کشت مرزنجوش را فراهم می‌آورد. البته برای رشد بهتر و سریع‌تر می‌توانید خاک مزرعه را تا عمق 15 تا 20 سانتی‌متری شخم زده و سپس آن را با کود دامی پوسیده یا کمپوست ترکیب نمایید.

• کاشت بذرها در خاک

بعد از آماده سازی بستر خاک، نوبت به کاشت بذرها می‌رسد. بهترین تناسب برای کشت مرزنجوش ردیف‌هایی به فواصل 25 سانتی‌متری از هم و عمق 2 تا 3 میلی‌متری خاک است. برای رشد سریع‌تر آنها نیز می‌توانید 24 ساعت قبل از کاشت آنها را در آب خیس نگهداری نمایید.

• آبیاری و نگهداری از بذر مرزنجوش

بعد از کاشت بذرها به یاد داشته باشید که این چنین بذرهای برای رشد بایستی دارای خاکی عاری از علف‌های هرز باشند. پس یکی از شرایط نگهداری و رشد مرزنجوش مخصوصا قبل از جوانه‌زنی وجین کردن خاک بستر آن از علف‌های هرز است. برای آبیاری نیز در سال اول باید به صورت منظم و مرتب عمل کنید؛ اما در سال دوم نیاز آبی این گیاه کاهش می‌یابد.

• برداشت

در سال اول باردهی این گیاه کم بوده و بیش از یک‌بار نباید برای برداشت محصول آن اقدام نمود؛ اما از سال‌های دوم به بعد سالی 2 تا سه بار شرایط برای برداشت محصول مرزنجوش فراهم خواهد آمد.

روش کاشت غیرمستقیم بذر مرزنجوش

این تکنیک کاشت مرزنجوش نیز مشابه با روش بالا است؛ اما در این تکنیک به جای مزرعه باید بذرها را در خاک گلدان‌های مخصوص کشت بذر بکارید. البته کف آنها را از قبل کمی سوراخ کرده و یک لایه نازک سنگریزه در زیر آنها بریزید. با این عمل شرایط برای زهکشی آب اضافی گلدان فراهم خواهد آمد. سپس می‌توانید گلدان را با خاک مناسب کشت بذر پر نموده و بذرها را نیز در عمق 0.5 سانتی‌متری خاک بکارید. سایر تکنیک‌های مربوط به روش مستقیم را برای این روش نیز به کار ببرید.

نیازهای اولیه برای کاشت بذر مرزنجوش